|
Çò que nos apòrta Lo Mostier en resumit :
-
Lo novèl nascut neandertalian lo mielhs conservat d'Euròpa de l'Oèst, lo
Mostier 2. Descobèrt per Danís Peyrony en 1914, òm l'aviá cregut perdut
lòrs d'un transfèrt al Museum Nacional d'Istòria Naturala a París.
Fuguèt retrobat intact en 1996 dins las resèrvas del Musèu Nacional de
Preïstòria a Las Aisiás. Son estudi morfologic podriá permetre de
mielhs mesurar l'escart filogenetic entre los òmes de Neandertal e
nosautres, la filogenèsa estent l'istòria de la formacion e de
l’evolucion d'una espècia.
Definicion de la cultura « mosteriana », quadre legislatiu en responsa als
avatars del Mostier 1 e fantastic esper de trobar l'un dels grands
misteris de l'evolucion de l'umanitat gràcia al Mostier 2, talas son
las laissas essencialas dels jasiments del Mostier uèi.
|
LO MOSTIER A ACIALAT DE NEANDERTALIANS E BOSCULAT BELCÒP DE PREJUTJATS
S'es passat en un sègle e mieg enòrmament de causas altorn de las
descobèrtas fachas al Mostier. Anèm aicí tornar botar dins lor
contèxte los fachs marcants que son tant d'estapas fondamentalas de
la construccion de la sciéncia de la Preïstòria en França. Rapelam
que sus 40 esqueletas neandertalianas retrobadas en Euròpa de l'Oèst,
11 lo son estadas en Perigòrd a saber :
7 a la Ferrassia (Savinhac de Miramont)
1 al Ròc de Marsal (Campanha)
1 al Regordon (Montinhac)
2 al Mostier (Lo Mostier).
Aquò’s dire la raretat d’aquel tipe de vestigis sur los quals se fonda la
recèrca scientifica mondiala.
AUDOARD LARTET, ENRIC CHRISTY E GABRIÈL DE MORTILLET INVENTAN LO
TIPE « MOSTERIAN
»
Aprèp aver vist en 1862 chas un anticari parisenc una brèca que veniá de las
Eisias e que contenián d’òsses de rèns e de fojals talhats
associats, pròva que l'òme aviá viscut en quilhs luòcs lòrs de çò qu'òm
apelava laidonc « l'edat del rèn », Audoard Lartet, avocat e
paleontològ tolosan, e Enric Christy, son mecène, que bailejava
a Londres una importanta manufactura de capèls, decidon de remontar
la filièra. Arriban lo 24 d’agost 1863 a Las Aisiás gràcia a la linha
de camin de fèrre Perigüers-Agen qu’esperlongava la de París a Perigüers
e inaugurada tres setmanas mai lèu.
Alan Roussot, dins una tièra d'articles publicats en 2002 dins lo
Buletin Municipal de Paisac-lo-Mostier, relata l'arribada d’aquels dos
precursors :
« Explorèron en primièr la cròsa de Las Aisiás, o cròsa Richard, sus
la riba drecha de la Beuna, puèi los abrics de Laugeria Bassa, Laugeria
Nauta e la Magdalena. Arribèron al Mostier en novembre 1863 e
faguèron practicar d’escavaments dins çò qu’apelèron « la cròsa »
qu’es de fach l'abric superior. Sus la terrassa superiora e jos
l'abric, Lartet e Christy culhiron d’esplechs en fojal talhat plan
diferents de los dels jasiments de Las Aisiás. Dins lor primièra
publicacion datada de 1864, descrivon amb precision los bifàcias e
los rascladors caracteristics del Mostier. Los bifàcias lor
rapelavan un pauc los qu’eran estats trobats dempuèi 1837 per lo grand precursor de
la preïstòria, Jacme Boucher de Perthes, dins la val de la
Somme.
En 1869, Gabrièl de Mortillet, conservator adjunt del musèu de las
Antiquitats nacionalas, prepausèt una classificacion cronologica de las
industrias preïstoricas laidonc conegudas. Per el, la localitat
classica del Mostier representava la « primièra epòca de las cavèrnas »
avant la de Solutré, d'Aurinhac e de la Magdalena. Lo vilatge del
Mostier dintrava laidonc dins l'istòria de la preïstòria.
Tres ans pus tard, batejèt « Mostierian» (que vendrà «
Mosterian» per facilitat de prononciacion) l'epòca representada
a l'epòca glacièra, que succediá a l'Acheulean (fr. Acheuléen) e precediá lo
Solutrean e lo Magdalenian. »
OTTO HAUSER DESENTÈRRA QUATRE CÒPS L’ESQUELETA NEANDERTALIANA DEL MOSTIER
PER FAR MONTAR LOS ENQUANTS
Anticari suisse nascut en 1874 dins lo canton de Zurich, Otto Hauser bòta
en copa entre 1907 e 1914 mai d'una trentena de jasiments
preïstorics de la val de la Vesèra. Lòga los sitis e fai
trabalhar d’obrièrs perigordins. Vend los vestigis de faiçon
legala, paguna lei de quel temps lo defend e aquò’s d’un autre biais per
la màger part dels cercaires la sola faiçon de finançar lors trabalhs de
prospeccion. Per fin de compréner las enemistats que suscita dins lo
monde dels preïstorians del Perigòrd a quel moment, conven de tornar legir
l'article de Brigita e Gèli Delluc que descrivan l'òme e son
trabalh dins lo Buletin de la Societat Arqueologica del Perigòrd - Tòme
CXIV- Annada 1987 :
« Aquela entrepresa quasi industriala d’escavaments intensius e
sens geina, vistament publicats, se doblava d'una sòrta d’establiment de comèrci d'objèctes arqueologics e d'una agéncia de viatges dins lo
ranvèrs de Las Aisiás, visant subretot una practica germanica. L'amaressa
dels preïstorians francés serà a son maximum a partir de 1908. Aquela
annada, Otto Hauser descobrís una esqueleta de jovent de tipe
Neandertal, l'òme del Mostier, e lo desentèrra davant un areopag de
sabents alemands (dont l'antropològ H. Klaatsch). Aquela tròba
portarà lèu lo nom de Homo mousteriensis Hauserii-Klaasch. L'annada
d’aprèp, bòta al jorn un dels pus vièlhs Cròs-Manhon, l'Homo
aurignacensis Hauserii, a Comba-Capèla, prèp de
Montferrand-de-Perigòrd, dins la val de la Cosa. Aquelas doas
esqueletas seràn vendudas, a pauc de temps d’aquí, al prètz fòrt, al
Museum Für Völkerkunde de Berlin.
« Aquela exportacion mercantila de las cendres de nòstres mòrts », d’aprèp la
formula de Maurici Barrès, va provocar de reaccions multiplas, dont
las mesas en garda emanant de nombrós preïstorians, una campanha de
premsa e una intervencion del Grand Orient de França alprèp del
sos-secretari d'Estat als Bèls Arts. La resulta d’aquela accion es
tripla : la lei del 31 de decembre 1913 regirà d’ara enlà los escavaments e
la destinacion de lors produchs ; lo vièlh castèl de Las Aisiás,’chaptat
per l'Estat, es apelat a venir un musèu de Preïstòria, enfin, lo
primièr jorn de la Granda Guèrra, Otto Hauser es forçat de quitar
Las Aisiás, los estatjants li estent venguts ostiles ».
Fal tanben rapelar aicí las condicions del desenterrament del Mostier
1. Otto Hauser voliá a tot pèrdre lo far passar per la pus anciana
esqueleta de l'umanitat e aguèt recors per aquò a de destorns
a repeticion. La vertadièra data de sa descobèrta es lo 7 de març 1908, mas
per far montar los enquants, convocarà diferents comitats de
scientifics, alemands e americans, e botarà en scèna quatre còps
de reng la mesa al jorn de l’esqueleta los 10 d’abril, 6 de junh, 3 de julhet
e fin finala 12 d’agost 1908. Totas aquelas manipulacions fuguèron plan segur
prejudiciablas al fossil mas profitablas a son inventor que finirà
per lo vendre fòrt car al musèu de Berlin. Faguèt un « lòt » amb l’esqueleta aurinhaciana de Comba Capèla qu'aviá descobèrt entre
temps e los vendèt tots dos per la soma colossala de 16 000 Marcs
aur, çò que representa d'aprèp los calculs de Brunò Maureille e Alan
Turq l'equivalent de 210 annadas de la paga d'un regent en França
d’aquel temps.
La seguida serà epica pel Mostier 1. Sa clòsca serà recuperada per
l'Armada Roja pendent la segonda guèrra mondiala, lo Musèu de Berlin
ont es demorat l’esqueleta postcraniana serà bombardat. Aprèp guèrra, los
Sovietics rendràn la clòsca a l'Alemanha de l'Èst e los
escavaments de las roïnas del musèu permetràn de retrobar de bocins
de la rèsta de l’esqueleta, en partida cramada. Fau precisar qu'en mai de
sos prejudicis de guèrra, la clòsca aurà conegut a la debuta del sègle quatre
« reconstruccion » fòrt contestadas : doas per Klaatsh (1908 e 1910),
una par Krauze (1912) e una per Weinert (1925).
Veiquí la letra de l'abat Breuil a Loís Didon, lo 2 de febrièr 1916 per çò qu’es
de la reconstitucion de Herman Klaatsch e qu’es sens ambigüitat a
quel subjèct :
|
Le Bouscat, 2 de fevrièr 1916
Car Sénher,
Es verai que la reconstitucion de la clòsca del Mostier, facha per
Klaatsch, es estada reconeguda per tot lo monde coma ridicula,
tendenciosa e anatomicament insostenibla ; òm a tornat far dempuèi 2 o
3 ensags novèls al musèu de Berlin : naturalament aprèp tant de «
sanadís », la paubra clòsca a plan sufèrt e òm sauriá
tròp se fiar al resultat darnièr dins de parelhas condicions ; aquò’s
perqué M. Boule, dins son volum sus Ph. de la Chapelle aux Saints,
declara dever ne'n téner pagun compte. Aquò’s tot çò que sabi.
Veiquí aurá coma es estat mal tornar bastir, d'un biais que
estona fòrt al primièr còp d'uèlh lo mens avertit.
La clòsca vai ben ; la maissa inferiora es intacta. Avètz
laidonc lo dessenh seguent pro bon [crocadís].
Demòra de plaçar la fàcia, en granda partida esbolhada, dont l'arcada
dentària es en bon estat relatiu. Òm deuriá naturalament la plaçar
sul max. inferior ; dents contra dents, si que non, l'articulacion de
la maissa inf. amb lo condil se fai pus. Mas, per augmentar lo
pronhatisme facial de la clòsca, jusca a quasi ne’n far un morre de
chimpanzé, Klaatsch a pas tengut compte d’aquela donada, ni mai de
l'acòrd entre las divèrsas partidas de l'arcada zygomatica e òm a
tornat bastir atal, [crocadís] projectant ben tròp en avant la fàcia, çò
que rend impossible tota articulacion de las maissas.
Devi ajostar que Klaatsch es plan mespresat de tots los sabents
seriós, quitament de l’autre bòrd del Rin.
Plan coralament.
E. Breuil.
|
Coma l’expliquèt lo professor Bernat Vandermeersch lòrs de la
ceremonia del Centenari lo 13 d’abril 2008 al Mostier, aquò’s un
vertadièr esplech que la comunautat scientifica aje pogut rassemblar los
vestigis espansilhats e gastats d’aquela descobèrta maja per
los far tornar dins lo circuit de la recèrca e beneficiar de las
darnièras tecnologias de reconstitucion virtuala non destructiva.
Aquò’s atal que tot recentament lo Mostier 1 a enfin agut drech a una
monografia de granda qualitat dins l'obratge que fait uèi
referéncia : « The Neandertal Adolescent Le Moustier 1. New Aspects,
New Results » editat per Erbèrt Ullrich, Berlin 2005.
DANÍS PEYRONY DEFINÍS UNA COPA ESTRATIGRAFICA TOTJORN D'ACTUALITAT
E DESCOBRÍS UN NOVÈL NASCUT NEANDERTALIAN AL MOSTIER
Nascut a Cussac en 1869, Danís Peyrony, regent a Las Aisiás e
preïstorian, coneissiá plan lo Mostier avant tots aquels eveniments.
En 1905, sus la terrassa superiora e son abric, aviá reconegut amb
Maurici Bourgon, militar de carrièra e preïstorian el tanben, una
superposicion de venas arqueologicas d'epòcas diferentas. A la
basa, de venas « mosterianas » datant del temps dels òmes de
Neandertal remontant a 50 000 ans environ, e al dessús, de vestigis
mai recents datant de la debuta del Chatelperronian e de l'Aurinhacian,
l'epòca dels òmes de Cròs- Manhon, aquò fai environ 30 000 ans.
Danís Peyrony serà fòrt solatjat de la partança d'Otto Hauser del Mostier e
tre 1910, cargat de mission pel ministèri de l'Instruccion Publica
per la conservacion e l’escavament dels sitis preïstorics, farà
tornar ‘chaptar una partida del jasiment del Mostier per l'Estat. Aquò’s a el
que l'òm deurà, a partir de 1913, la creacion d'un musèu de
preïstòria dins las roïnas amenajadas de l'ancian castèl de Las Aisiás.
En 1914, tornèt préner los escavaments dins l'abric superior del Mostier,
et descobriguèt l’esqueleta d'un novèl nascut neandertalian. Mandèt
quauques òsses demest los mai reconeissables (femur e umerús drechs) a
Marcelín Boule, director del Museum Nacional d'Istòria Naturala a
París, juste avant guèrra. A l'epòca, fau precisar que la
comunautat scientifica portava pas que plan pauc d'interès als
especimens immaturs. La primièra guèrra mondiala esclata e òm oblidèt
lo novèl nascut del Mostier. Traversèt atal tot lo sègle a l'abric,
un umerús e un femur a París e tota la rèsta, sens qu'òm zo sapche,
dins una caissa entrepausada dins las resèrvas del musèu de preistòria
a Las Aisiás.
LA REDESCOBÈRTA DEL NOVÈL NASCUT NEANDERTALIAN DEL MOSTIER,
FORMIDABLAMENT BEN CONSERVAT
Aquò’s Brunò Maureille, paleoantropològ, que tòrna descobrir la petita
esqueleta a l'ocasion de la preparacion de la novèla museografia
del Musèu Nacional de Preïstòria en 1996. Qualques òssaments son
isolats, d'autres prés dins de blòcs de sediments pauc voluminós.
Sénher Joan-Jacme Cleyet-Merle, conservator en cap del Patrimòni
e director del Musèu Nacional de Preïstòria, fisa l'estudi d’aquels
vestigis a l'òme que los a tornat descobrir. Cent cinquanta jornadas d’escavaments
plan menimosas li seràn necessàrias per desgatjar totas las
òssas. Sa restauracion permés de reconstituir l’esqueleta la pus
completa al jorn de uèi d'un novèl nascut neandertalian. Coma lo nenet
es mòrt a pus prèp a l'edat de quatre mes, sas caracteristicas
morfologicas an plan pauc subit d'influéncias culturalas o
environamentalas. Traduison mai que mai l'expression de
sos gèns. L'estudi d’aquels ossaments permetrà de ne’n saber mai sus las
relacions filogenicas entre los òmes de Neandertal e nosautres.
Aquò’s donc tota la reflexion sus l’estatut, l'evolucion e la
diversitat dels Neandertalians al dintre del linhatge uman que serà
enriquesit gràcia a quel estudi.
Per lo realisar, aquelas tres darnièras annadas, Brunò Maureille a prés,
amb una atencion infinida, 3000 fotòs dels minusculs ossaments jos cada
angle e escrit 670 paginas de nòtas manuscritas. L'objectiu : editar
una monografia complèta e la botar a la disposicion de la
comunautat scientifica per fin que tots los estudis ulteriors
podessen èsser menats sens pus jamai aver a manipular aquels vestigis
rares e fragils.
Brunò Maureille, tot al long de l'entrevista que nos a acordada, vai
vos contar son parcors de cercaire, l'incresabla riquesa dels
jasiments del Mostier, las peripecias dels fossils umans qu’i
fuguèron retrobats, la natura de sas recèrcas e las avançadas
scientificas majas que permeton d'esperar.
Lo Professor Bernat Vandermeersch nos a el tanben acordat una
entrevista captivaira e plèna d'esper per çò qu’es de la capacitat dels
scientifics a transmetre lo saber e a avançar per restituir, al
fial del temps, son istòria a l'umanitat.
Que ne’n sián aicí tots dos calorosament remerciats.
Aquò’s amb lo concors inestimable de la comunautat scientifica que
nos esforçam, article aprèp article, de botar en practica las
recomandacions enonciadas dins lo discors preclar e umaniste de
Sénher Bernat Cazeau, Senator de la Dordonha e President del
Conselh General de la Dordonha, prononciat lòrs de l'inauguracion del
Musèu Nacional de Preïstòria lo 19 de julhet 2004 :
« Nòstre principal dever resida d’en per avant dins la mediatisacion, la
difusion e la compreneson d’aquelas òbras istoricas. Per i
arribar, dobti pas que los servicis de l'Estat e los del Pòl
Internacional de la Preïstòria qu’ai l'onor de presidar e dins
los quals las collectivitats se son fòrtament investidas, sauràn
trabalhar de concèrt a una apropriacion collectiva de la
preïstòria. Quela d’aquí saupriá pas demorar un apanatge intellectual
circonscrit a qualques cèrcles mas dèu tot al contrari èsser
ofèrta al pus grand nombre, e explicitada per èsser compresa ».
Sénher Bernat Cazeau,
Senator de la Dordonha e President del Conselh General de la Dordonha. |
Classat Monument istoric en 1932, lo siti del Mostier es dempuèi estat
inscrit sus la lista del Patrimòni Mondial de l'Umanitat, lista que
consacra la valor universala d'un ben cultural o natural per fin
que siá protegit al benefici de l'umanitat.
Sofia Cattoire
Remerciam lo Centre dels Monuments Nacionals, la Direccion dels
Musèus de França, la Reünion dels Musèus Nacionals e lo Musèu Nacional
de Preïstòria per l'organisacion de la Commemoracion del Centenari
de la descobèrta de l’esqueleta neandertaliana Lo Mostier 1.
Remerciam Sénher Alan Roussot que nos permés de publicar aicí
qualques preciós documents de sa colleccion en rapòrt amb los
jasiments del Mostier.
Remerciam Sénher Joan-Max Touron, conservator de La
Ròca-Sent-Cristòl, per nos aver permés de filmar la val de
la Vesèra e lo vilatge del Mostier dempuèi la terrassa de la
fortalesa trogloditica la Ròca-Sent-Cristòl a
Paisac-lo-Mostier.
Referéncia bibliografica :
« Les Néandertaliens, Biologie et Cultures »
Jos la direccion de Bernat Vandermeersch e Brunò Maureille
Edicions del Comitat dels trabalhs istorics e scientifics, París, 2007
|
