Lo ròc de Marsau es conegut daus paleontològs dau monde entier per esser lo darrièr jasiment qu’a liurat una sepultura de mainatges neandertalian a l’epòca de las chavadas menadas per Joan Lafille (1953-1971). Un mainatge de 3 à 5 ans onte l’ossas, merces aus metòdes de la poliça criminala, permeteron una reconstitucion mai que treblanta vesibla au Museu Nacionau de la Preïstòria aus Eysias. La campanha de las chavadas que tòrneron prener en 2004 a botat en evidéncia la preséncia d’un cròs rasis la que liurèt questa sepultura. Es entau examinada emb un interes beu per los cercadors. Dennis Sand gathe, metge en Preïstòria vengut dau Canadà (Universitat Simon Fraser a Burnaby, Colombia aglesa) avançan tres ipothesas principalas : « Quò pòt esser siá un fenomen geologic, siá de la resulta de l’activitat umana : una esconduda per la charn, siá d’una sepultura ». L’incertituda es brava per los cercaires. Lo cròs podrá liurar son secret nonmàs apres una propeccion minuciosa que deuriá tornar prener l’estiu que ven.

LA FÒSSA MISTERIOSA : SEPULTURA O GARDA-MINJAR DE L’ÒME DE NEANDERTAL ?

Los cercaires americans e francés que escavan dempuèi tres ans lo Ròc de Marsal, sus la comuna de Campanha, an expausat lòrs d’una conferéncia a l’abric Pataud lo 2 d’agost de 2005 çò que ne’n comprenon per lo moment. Alan Turq, conservator al Musèu Nacional de la Preïstòria, a d’en primièr tornar botat aquel siti dins son epòca : lo Mosterian, - 70 000 ans - 35 000 ans, enclús dins lo Paleolitic mejan, que deu son nom a una comuna de Dordonha, Lo Mostièr, ont los escavaments d’un abric fachs de 1850 a 1860 an liurat un fum d’objèctes talhats dins lo fojau, mai que mai de rascladors e de puntas.

Al Ròc de Marsal, l’una de las descobèrtas màgers se tròba dins la compreneson de la vita dels quites objèctes. Alan Turq explica qu’un meteis fojau aurà conegut de transformacions e de desplaçaments tot lo long de sa vita dins las musetas dels òmes, venent un objècte de mai en mai petit, de mai en mai copant. Un bifàcia pòt atal tornar un nucli a faiçonar, explica Sèrgi Maury, responsable del servici d’arqueologia de la Dordonha. Aquò’s una mena de reciclatge permanent dels objèctes, çò que los paleontològs apelan lo « boissonament », l’expression d’una vivacitat d’èime, capabla de tornar inventar de novèls objèctes a partir dels precedents, retoca ts de contunh. Participant a aquela campanha d’escavaments, lo cercaire american Harold Dibble, professor d’antropologia a l’Universitat de Philadelphie en Pennsylvanie, confessa èsser enganat per la vistessa d’adaptacion dont an fach pròva los òmes de Neandertal : « A quel titre podèm quitament dire qu’èran mai intelligents que nosautres que sèm pastats de règlas e belcòp mens liures per nos adaptar a las situacions novèlas. »

Autre constat de notar : a la basa l’òme de Neandertal se serv de çò que a jos los pès, e aquò ont que siá. De fojau en Dordonha, de qüars dins los Cauces, quitament se quel d’aquí es belcòp mai malaisat de debitar. Fai pas forar de petròli a l’autre cap de la Tèrra, l’adralha pas en « pipe line » e lo fai pas transformar dins de las usinas classadas Seveso per produire sas botelhas de lach, sa veitura o sa pompa de bicicleta. L’òme de Neandertal a simplament tot comprés de l’ecologia avant quitament que lo mot exista (Inventada per lo biologista alemand Ernst Haeckel en 1866, l’ecologia estúdia las relacions dels èssers vius amb lor environament). Viu en perfacha armonia amb son mitan. Tròba sus plaça tot çò que li cal, sos prelèvaments sont parsimoniós e engendran pagun desvirament dels ecosistèmas o del climat ! Pas de retrums radioactius per l’eternitat dins sos bordilhièrs… Per çò que, coma lo rapèla Harold Dibble, dins las cròsas, los abrics, çò que l’òm escava, per fin d’imaginar la vita que menavan, son bèl e ben los bordilhièrs, çò que los òmes an laissat.

Laidonc s’es engatjat lo grand debat sus lo lengatge. La cadèna operatòria del debitatge dels fojaus (tipe Levallois o tipe La Ferrassiá) extrèmament sofisticada al Mosterian sembla indicar que la transmission d’aquel saber podiá se far nonmàs per gèstes mas aviá benlèu necessitat l’utilisacion de mots. Harold Dibble partatja pas aquel punt de vista : « Lo lengatge implica l’utilisacion de simbòls dont òm a pas retrobat de traças al Paleolitic mejan. Cal pas mesclar las capacitats e los fachs els meteis. Los Aurinhacians aurián pogut jogar del pianò, mas avèm pas trobat de pianò ! » E vaquí çò que i a de magic dins l’estudi d’aquela disciplina : la preïstòria, per tant que chatingle tots los imaginaris, demòra misteriosa e… imprevisibla..

Dins lors bordilhièrs, laidonc, òm tròba tanben las rèstas de lors repais que nos assabentan sus la fauna vesina de quel temps. Madama Marylène Patou-Mathis, arqueozoològa al Museum Nacional d’Istòria Naturala, relata atal la predominança de tropèls de rèns e de bisons mas cita tanben la preséncia de iènas de las cavèrnas, de renards vulgars, de lops e de qualques mustelids, dins un espaci plan obèrt de tipe estepic.

Harold Dibble acabarà aquel expausat per una tòca d’imor dont a lo secret : « Òm los apèla los òmes de las cavèrnas mas a ben i soscar aquò’s nosautres que sèm los vertadièrs « òmes de las cavèrnas ». Nòstres aujòls del Paleolitic vivián plan mai sovent en plen aire que nosautres ! » E fòrça es de constatar qu’es plan malaisat de nos deslutjar de nòstras tutas d’òmes modèrnes. Manca quand on a, coma aquela còla de cercaires, la passion d’anar fosilhar…

Sofia CATTOIRE

Los escavaments actuals son finançats per EarthWatch, Leakey Fondation, l’Universitat de Pennsylvanie, lo Servici Regional de l’Arqueologia, le Conselh General de la Dordonha, lo Musèu Nacional de la Preïstòria e lo Musèu de l’Abric Pataud.

Mercejam Alan Turq, conservator al Musèu Nacional de Preïstòria de las Aisiás de Taiac atal coma l’ensemble del cercaires americans en carga dels escavaments al Ròc de Marsal a Campanha : Harold Dibble, Dennis Sandgathe, Shannon Mac Pherron e Paul Goldberg. Mercejam tanben Magen O'Farrell per la revirada de l'article en anglés.