|
Aprèp un vaste programa de restauracion jos l’egida dels Bastiments de França, lo
Castèl de Coulonges, situat al Nòrd Oèst de Montinhac, se dobrís a la visita aquest
estiu, del 1er de julhet al 10 d’agost. L’ocasion de descobrir tot l’arsenal defensiu
d’un castèl fòrt de l’Edat Mejana, subrevivéncia d’un plan engenhós malhum de comunicacion
estrategic botat en plaça pel Senhor Renaud Pons de Montinhac, un fidèl d’Amfós
de Peitieus, comte de Tolosa. Pendent tres sègles de rivalitats vivas entre Reis
d’Anglaterra e Reis de França, las intrusions bellicosas en Perigòrd fuguèron en
efèct plan nombrosas e falguèt apréner a se parar. Aquel malhum integrava una dotzena
de tors de gachs e mai d’una maison fortificada, dont la Fàia a Auriac e Coulonges
a Montinhac, que apareis dins los tèxtes al mitan del sègle XIIIen jos lo nom de fortalicium, dins aquel contèxte
defensiu mas que se pòt pas determinar l’origina exacta, manca d’arquius tocant
lo Perigòrd avant lo sègle XIen.
Per fin de recampar los elements istorics tangibles que podèm dispausar a son subjècte,
avèm sollicitat Bernat Fournioux, arqueològ e medievalista, que a menat un trabalh
colossal de recèrca d’arquius sus lo ranvèrs de Montinhac a l’Edat Mejana entre
autre. Veiquí amb son autorisation los elements qu’a pogut collectar a son perpaus.
|
Campat al fons d'una comba, dins son escrinh de verdura, òm a de mal a balhar uèi
un ròtle estrategic al castèl de Coulonges sens lo recors als documents d'arquius.
Dins lo contèxte de la segonda mitat del sègle XIIIen
jusca dins la primièra mitat del sègle XVen,
Coulonges constituïs l'un dels punts fòrts de la castelaniá de Montinhac que los
òmes de pluma de la fin de l’Edat Mejana designan amb los tèrmes de fortalicium
en 1414 e de castrum en 1443. L'origina del castèl se tròba versemblablament dins
l'implantacion d'una tor de modèstas dimensions comparabla a la de La Fàia d'Auriac
qu’es uèi desafèctada e imbricada dins una arquitectura eteroclita dels sègles XVIen-XIXen.
Aquela posicion fòrta relèva laidonc directament dels senhors castelans de Montinhac,
los Pons, venguts de Saintonge, vassals del comte de Tolosa e senhors los mai influents
de la província aprèp lo comte de Perigòrd. Coulonges degut far partida a l'origina
d’aquel vaste dispositiu de tors de gach, participant a l'enquadrament estrategic
e a la defensa de la castelaniá al sègle XIIIen
e degut exerçar lo contraròtle del passatge sus la nautor d’aquela importanta via
de comunicacion que religava laidonc Perigüers a Tolosa via Montinhac e Doma.
Aquel endrech serà infeodat dins la segonda mitat del sègle XIIIen a l'un d’aquels chivalièrs, d’aquels milites
castri que demòran dins lo castrum de Montinhac e que tornejan dins l'entoratge
del senhor de l’endrech. Lo primièr linhatge detentor conegut del fortalicium de
Coulonges son los Gibra que ocupan una plaça privilegiada alprèp dels poderós senhors
que son los Pons de Montinhac. Ademar Gibra en 1290, qualificat de dominus, se pòrta
garant de la bona execucion de las disposicions testamentàrias de Renaud de Pons
e es designat tutor del filh eretièr. Egalament en 1296 lo dit Adémar Gibra se pòrta
partida lòrs del pacte de maridatge nosat entre Renaud de Pons, dominus de Montinhac
e Yzabelle de Lévis dròlla del senhor de Mirapeis. Los Gibra, tot al long del sègle
XIVen, prestan omenatge
al senhor de Montinhac per lor hospicium de Coulonges e sas dependéncias foncièras.
Lo darnièr representant d’aquel linhatge mencionat dins los documents es W. (Willelmus),
Guilhèm Gibra qualificat de donzel en 1402. Los Gibra fan partida d’aquelas vièlhas
familhas nòblas del Bas-Lemosin uèi avalidas. Fan lor aparicion dins los tèxtes,
entre 1082 e 1091, lòrs d'una donacion faita a l'abadiá de Vigeois per Bernat de
Terrasson. En 1431, se qualifican nonmàs de senhor de la Mothe de Thenon.
A l'auba del sègle XVen,
lo fortalicium de Coulonges càmbia de mèstre. Succedisson laidonc als Gibra los
Helies originaris versemblablament del Bas-Lemosin e de la castelaniá vescomtala
de Ségur. Lo primièr d'entre els apareis dins un acte datat del 10 d’abril 1414,
s'agís de Johan Helyas, qualificat laidonc d'escuier (occ. escudièr) e de dominus
del fortalicium de Coulonge. Lo duc d'Orléans li concedís la nauta justícia sus
l’endrech e las bòrias que ne’n dependen e li acòrdan lo drech de gach. Johan dit
Johannot es en 1397-1400, capitani del castrum d'Aubaròcha per lo duc d'Orléans,
frair del rei de França, vengut senhor de Montinhac aprèp la deposicion del darnièr
comte de Perigòrd e la confiscacion de sos bens. Lo 14 de mai 1443 Johannes Helyes
dins un acte escrit dins lo castrum de Colonges se qualifica de « miles de Chabrignac
près de Pompadour e de Colunges. »
Los Helies fan partida d’aquels chivalièrs que gravitan dins l'orbita del vescomte
de Lemòtges al sègle XIVen.
L'un d'els, Geoffroi Helie, a la tèsta de dos cents sergents d'armas, es cargat
en 1345 amb lo capitani de Gui de Neuville de menar l'ost vescomtal del castrum
de Nontron a lo d'Eissideur, aquò per fin de barrar la progression de las tropas
anglesas d'Henry de Lancastre, comte de Derby, que se son apoderadas dels castra
d'Aubaròcha e d'Ans, dins la val de l'Auvesèra. Dins lo darnièr tierç del sègle
XVen, Antoine Hélie senhor
de La Motte aquerís la nauta justícia sus la parròquia de Fòssamanha.
Bernat Fournioux
|
